Hondentaal voor beginners: 10 signalen die iedere eigenaar moet kennen. 

Allereerst belangrijk om te onthouden:

• Kijk nooit naar één signaal los.
• Kijk altijd naar het hele lichaam én naar de situatie.
• Elke hond is anders. Ras, lichaam en ervaring spelen mee.

1. Staart: niet elke kwispel is “blij”
   Veel mensen letten eerst op de staart. Dat is logisch. Maar een kwispelende staart betekent per definitie dat een hond blij is.

Waar kun je op letten?

• Staart hoog en strak: vaak alert of gespannen, soms zelfverzekerd
• Staart midden en soepel kwispelend: vaak ontspannen en vriendelijk
• Staart laag of tussen de poten: onzeker, bang of ongemakkelijk

Let op:

• Een korte, snelle, strakke kwispel kan juist spanning of irritatie zijn.
• Bij sommige rassen (bijvoorbeeld whippets of honden met korte staarten) ziet de staart er anders uit. Kijk dan extra naar de rest van het lichaam.

2. Oren: waar gaat de aandacht naartoe?
   Oren werken als kleine antennes. Ze laten vaak zien waar je hond mee bezig is.

Grofweg:

• Oren naar voren: interesse en alertheid,
• Oren in een neutrale stand is vaak ontspannen
• Oren naar achteren: onzeker, ongemakkelijk of onderdanig – zeker als de hond zich ook klein maakt of wegkijkt

Bij honden met grote of hangende oren (bijvoorbeeld cockerspaniëls) zie je de oorstand minder goed. Let dan extra op ogen, mond en houding.

3. Ogen: zacht kijken of juist staren
   De ogen horen bij de belangrijkste delen van de lichaamstaal van je hond.

Belangrijke verschillen:

• Zachte, knipperende ogen: vaak ontspannen en veilig gevoel
• Grote, wijd open ogen waar je veel oogwit ziet: schrik, spanning of angst
• Hard, lang staren: veel spanning of dreiging, zeker met een stil, gespannen lijf

Zie je dat je hond naar een andere hond of persoon staart, zijn lijf verstijft en hij niet meer knippert? Dit is een signaal dat je de situatie moet veranderen. Neem afstand of loop weg, voordat het fout gaat.

4. Mond: ontspannen lippen of strakke lijn
   De mond van je hond zegt veel over hoe hij zich voelt.

Let op:

• Ontspannen bek, ontspannen lippen, mond soms een beetje open: vaak rustig en veilig gevoel
• Strakke mondlijn, lippen gespannen: stress of spanning
• Lippen optrekken, tanden laten zien, grommen: duidelijke waarschuwing

Veel hijgen zonder inspanning kan ook een signaal van stress zijn, vooral als je ook andere spanningssignalen ziet (grote ogen, gespannen lijf). Houd wel altijd in je achterhoofd dat hijgen ook door pijn of benauwdheid kan komen. Bij twijfel: dierenarts.

5. Lichaamshouding: hoog, laag of bevriezen
   De totale houding zegt vaak meer dan losse onderdelen.

Voorbeelden:

• Lijf omhoog en iets naar voren: zelfverzekerd
• Lijf laag, hond maakt zich klein, zakt door de poten: onzeker of bang, wil afstand in combinatie met lage staart en oren naar achteren
• Bevriezen (plots helemaal stilvallen): grote spanning, de hond weet niet wat hij moet doen of durft niet grote pupillen lichaam is ineengedoken.

Een hond die bevriest als iemand hem wil aaien, is niet “lief bezig”. Hij is vaak over zijn grens. Bevriezen kan ook een laatste stap zijn vóórdat een hond bijt uit noodweer

6. Stress- en kalmerende signalen
   Honden laten vaak kleine signalen zien om spanning te verlagen bij zichzelf of bij anderen. Deze worden ook wel kalmerende signalen of stresssignalen genoemd.

Voorbeelden:

• Wegkijken
• Ineens gaan snuffelen zonder duidelijke reden
• Gapen, terwijl de hond niet moe is
• Over de neus likken
• Puntje van de tong tussen de voortanden door steken
• Zich uitrekken in een spannende situatie
• Pootje heffen. (Een van de voorpoten opgeheven houden)

Zie je meerdere van deze signalen, herhaald in een situatie? Dan is dat een teken dat je hond het moeilijk heeft. Hij probeert de spanning te verminderen. Dat is vaak een goed moment om hem meer afstand, meer ruimte of pauze te geven.

7. Spel: is het voor allebei leuk?
   Spelen is belangrijk voor honden. Maar niet elke drukke situatie is prettig spel.

Spelboog:

• Voorpoten laag, achterhand omhoog, staart vaak kwispelend
• Lichaam los en wiebelig
• Brede kwispel
• Vaak een uitnodiging: “Ik wil spelen!”

Gezond spel herken je aan:

• Wisselen van rollen (de één rent achter de ander aan, daarna andersom)
• Korte pauzes tussendoor
• Beide honden zien er los en ontspannen uit

Let op:

• Als één hond steeds jaagt en de ander wegrent, piept of klem tegen mensen aan gaat staan, is het voor die hond meestal niet (meer) leuk.

Grijp dan in: maak ruimte, haal de honden uit elkaar of help de hond die het moeilijk heeft.

8. Geluid: blaffen, grommen en piepen
   Geluid hoort ook bij hondentaal. Honden blaffen, grommen en piepen niet zomaar.

• Blaffen: kan waarschuwing, opwinding vanuit frustratie of onzekerheid zijn. Kijk naar de situatie en de rest van het lichaam.
• Grommen: een duidelijk communicatiesignaal. De hond zegt: “Hier ligt mijn grens.”
• Piepen/janken: spanning, frustratie of onrust. Bijvoorbeeld als de hond ergens niet bij kan, iemand mist of het te spannend vindt.

Grommen is niet “slecht”. Het is juist belangrijk. Als je grommen afstraft, raakt de hond een eerlijk waarschuwingssignaal kwijt. Dan kan hij later sneller ineens happen of bijten, zonder duidelijk signaal ervoor. Neem grommen daarom serieus. Je moet er echter wél iets mee.

9. Beweging: druk, wiebelig of juist heel traag
   De manier waarop je hond beweegt, hoort ook bij zijn lichaamstaal.

• Losse, soepele beweging: vaak ontspannen
• Heel druk, op en neer stuiteren, moeilijk tot rust komen: opwinding of stress
• Heel traag en voorzichtig bewegen, alsof hij door stroop loopt: onzekerheid of spanning

Als je ziet dat je hond door spanning steeds drukker wordt, is dat een signaal. Het is dan vaak tijd om hem uit de situatie te halen, meer afstand te nemen of een rustige activiteit te doen (bijvoorbeeld snuffelspel op een rustige plek).

10. Toenadering en afstand: wat kiest je hond zelf?
    Let ook op wat je hond zelf doet met afstand en contact.

Toenadering:

• Hij kiest er zelf voor om naar je toe te komen
• Duidelijker omschrijven.
• Hij zoekt zelf contact, bijvoorbeeld door tegen je aan te leunen of zijn neus tegen je hand te duwen

Afstand:

• Hij draait zijn hoofd en lichaam weg
• Hij loopt bij iemand vandaan
• Hij kruipt achter je of een ander persoon, of verstijft als iemand hem wil aaien

Respecteer het als je hond geen contact wil. Dat is een belangrijk onderdeel van veilig omgaan met honden, zeker in drukke omgevingen met kinderen, visite of andere honden.

Hondentaal leren in het dagelijks leven
Hondentaal leer je niet door alles uit je hoofd te stampen. Je leert het vooral door te kijken en te oefenen.

Praktische tips:

• Kijk elke dag 1–2 minuten naar je hond als hij echt ontspannen is. Dit is zijn “nulstand”. Dan weet je later beter wat er anders is.
• Maak af en toe korte filmpjes van je hond tijdens spel, wandelen of een ontmoeting. Kijk ze later terug, desnoods in slow motion. Je ziet dan veel meer.
• Let bij ontmoetingen op welke hond het contact zoekt en welke hond juist meer afstand wil.
• Merk je spanningssignalen op? Maak het je hond dan makkelijker: meer afstand, minder prikkels, kortere duur.

Door zo te oefenen, wordt het lezen van hondentaal steeds makkelijker. Je gaat patronen herkennen in de lichaamstaal van je hond.

Waarom hondentaal leren zo belangrijk is
Veel bijtincidenten of “plotseling” uitvallen zijn niet echt plotseling. Vaak laat een hond al langer kleine signalen van stress of spanning zien. Die zie je snel over het hoofd als je niet weet waar je op moet letten.

Door hondentaal en de lichaamstaal van je hond beter te leren lezen:

• voorkom je veel misverstanden tussen hond en mens
• vergroot je de veiligheid voor kinderen, bezoekers en andere honden
• help je je hond om zich vaker veilig en begrepen te voelen
• draag je bij aan minder overlast en meer begrip in je buurt

Hondentaal als basis van verantwoord eigenaarschap
Hondentaal leren is geen extraatje. Het is de basis van verantwoord eigenaarschap. Je hond kan niet zeggen: “Ik vind dit te spannend” of “Dit is me te veel.” Maar hij laat het wél zien, elke dag, met zijn lichaam.

Keep in touch. Geef de VE!